Hoe beslissen we?

Leerlingen hebben een ontmoeting met een gedragsdeskundige, zoals de schoolbegeleider, om te leren over besluitvormingsstrategieën. Ze bespreken de factoren die onze keuzes beïnvloeden en zoeken uit wat voor soort besluitvormer ze zijn met behulp van het werkblad Besluitvormingsstrategieën (zie bronnen).

Daarna bekijken de leerlingen een videocollege van Yossi Yassour, Passieve and Actieve Beslissingen, waarin wordt gekeken naar de verschillen tussen de manier waarop beslissingen zouden moeten worden genomen en de manier waarop dat in de praktijk ook gebeurt. Professor Yassour laat ons opnieuw nadenken over de vraag: nemen we echt onze eigen beslissingen?

De leerlingen zullen elkaar dan interviewen over hun ervaringen met besluitvorming in de vorm van 'speed dating'. De leerlingen zitten in twee cirkels - een binnen- en een buitencirkel. Om de twee minuten schuift de buitenste kring een stoel naar rechts en stellen de leerlingen een vraag aan de persoon die tegenover hen zit (zie de bronnen voor een lijst met vragen).

Vervolgens zullen de leerlingen onderzoeken waarom we irrationele beslissingen nemen. Ze beginnen met het spelen van het Ultimatumspel (zie Bronnen voor video's om leerlingen te laten zien hoe ze het spel moeten spelen). De leerlingen spelen in vooraf bepaalde paren:

• Player A offers a way to divide $100 between the two players - they can choose any way they want (50-50, 100-0, etc.).
• They send the offer to Player B in a private chat message.  Now, Player B has to choose either to accept the offer, or to decline in which case neither player gets any money (there is no negotiation). Player A has one option in his/her choice of an offer, and Player B has one option in his/her choice of answer, which is either 'Yes' or 'No'.
• After the game, select a number of pairs: ask Player A what they offered, and Player B if they agreed, to get a general picture of what is happening in the group.
• Discuss the 'rational' option for each player to maximise their profit. Player A will maximise their profits if they offer to take the $100 for themselves and leave nothing to player B, but player B has no reason to agree to such an offer. However, if player A offers a division of 1-99, player B is faced with a choice: to earn one dollar, or not earn anything. In this case, it is better to earn a dollar than not to earn anything, so it is better for player B to accept the offer. Therefore, the most 'rational' offer is 1-99. Did any of the students make this offer?
• Discuss the problems with this rationale, what factors it fails to take into account (e.g. spite, fairness, the notion of value, predicting others motivations). Professor Israel Oman (winner of the Nobel Prize in Economics) used to say that even behind behaviour that is perceived as irrational, there are ultimately very rational 'rules'. This is a good example of that. In this case, the underlying rational rule is 'don’t be a sucker' - it may be funny but it's an important rule of life not to be someone easily taken advantage of. There are social notions of value as well as monetary ones.

De leerlingen spelen het Dilemma van de Gevangene. Leg uit dat ze samen met een partner een misdaad hebben gepleegd. De politie verdenkt hen beiden, maar heeft niet genoeg bewijs voor een veroordeling. Ze worden gescheiden in twee verschillende kamers en krijgen elk een deal aangeboden: als je je partner beschuldigt, krijg je een mildere straf.

• Als A en B elkaar verraden, krijgen ze elk 2 jaar gevangenisstraf.
• Als A B verraadt maar B zwijgt, wordt A vrijgelaten en moet B 3 jaar gevangenisstraf uitzitten, en omgekeerd.
• Als A en B allebei zwijgen, zitten ze allebei slechts 1 jaar in de gevangenis.

• Zet de leerlingen in paren en vraag hen om privé te zeggen of ze kiezen voor zwijgen of praten in het Prisoner's Dilemma-model. Als ze allemaal geantwoord hebben, neem dan de resultaten met de leerlingen door om te zien wie er naar de gevangenis gaat en voor hoe lang!
• Kijk naar de Prisoner's Dilemma video, waarin de waarschijnlijkheid van een gunstige of ongunstige uitkomst afhankelijk wordt gemaakt van samenwerking en van het weten hoe de andere partij zich zal gedragen. Als elke partij niet weet wat de andere partij zal kiezen, kunnen zij niet van tevoren met elkaar afstemmen. Dit model gaat uit van "rationeel", d.w.z. egoïstisch, gedrag.

Bespreek het spelen van één ronde in vergelijking met meerdere rondes - hoe kom je op de best mogelijke manier uit deze situatie, zodat je uiteindelijk de kortste straf krijgt? Na verschillende rondes beginnen partij A en partij B, ook al communiceren ze niet, samen te werken en te werken op een manier die voor beide partijen voordelig is. Kortom, zij beginnen het gevoel te krijgen dat zij elkaar kunnen vertrouwen. Ze geven de hoop op om de ideale beloning te krijgen, en sluiten een compromis over een "goed genoeg" oplossing om het risico van de slechtste uitkomst te vermijden. Lees meer: Robert Axelrod's Prisoner's Dilemma Tournament

Optioneel lezen van een wetenschappelijk artikel, Decision-Making bij tieners, die het stereotype onderzoekt of tieners echt slechte beslissingen nemen.